Dây chuyền sản xuất chip lượng tử đầu tiên của Trung Quốc: Bước tiến công nghệ hay thách thức toàn cầu?

Việc Trung Quốc vừa công bố dây chuyền sản xuất chip lượng tử đầu tiên đã tạo nên sự chú ý lớn trên thị trường công nghệ quốc tế. Đây không chỉ là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực tự chủ công nghệ của Bắc Kinh, mà còn phản ánh cục diện cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực máy tính lượng tử giữa Trung Quốc và phương Tây.

Trung Quốc công bố dây chuyền chip lượng tử nội địa

Theo Tân Hoa Xã, công ty Origin Quantum tại thành phố Hợp Phì (tỉnh An Huy) đã chính thức đưa vào vận hành dây chuyền sản xuất chip lượng tử đầu tiên của Trung Quốc. Dây chuyền này được trang bị nhiều thiết bị do chính Trung Quốc phát triển, nhằm tăng tỷ lệ chip đạt chuẩn và giảm phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu.

Đây là một bước tiến quan trọng sau khi Origin Quantum đã chế tạo thành công chip siêu dẫn “Wukong” thế hệ thứ ba, sở hữu 72 qubit và có khả năng vận hành ổn định trong thời gian dài. Thành tựu này đưa Trung Quốc tiến gần hơn tới mục tiêu sản xuất hàng loạt máy tính lượng tử quy mô vừa và lớn.

Bối cảnh toàn cầu: Cạnh tranh công nghệ lượng tử

Trên thế giới, nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu như IBM, Google, Intel (Mỹ) hay Rigetti, IonQ đang chạy đua trong nghiên cứu lượng tử. IBM đã công bố máy tính lượng tử 1121 qubit (Condor) và lộ trình hướng tới hàng chục nghìn qubit trong thập kỷ tới.

Ở châu Âu, các chương trình nghiên cứu lượng tử được Liên minh châu Âu (EU) tài trợ mạnh mẽ, tập trung vào hạ tầng, truyền thông lượng tử và điện toán lượng tử an toàn.

So với phương Tây, bước đi của Trung Quốc tuy chưa vượt trội về số qubit, nhưng mang ý nghĩa chiến lược: tự chủ sản xuất trong bối cảnh bị siết chặt lệnh cấm vận công nghệ.

Ưu điểm và hạn chế

Điểm mạnh

• Tự chủ công nghệ: Việc xây dựng dây chuyền với thiết bị nội địa giúp Trung Quốc giảm phụ thuộc vào nguồn cung từ Mỹ và châu Âu.
• Chiến lược đồng bộ: Sự kết hợp giữa chính sách nhà nước, viện nghiên cứu và doanh nghiệp giúp nguồn lực được huy động tập trung.
• Ứng dụng tiềm năng: Các chip lượng tử 72 qubit có thể được khai thác trong giai đoạn NISQ (Noisy Intermediate Scale Quantum) cho những ứng dụng thử nghiệm trong hóa học, AI và tối ưu hóa.

Hạn chế

• Thách thức kỹ thuật: Độ lỗi (error rate), thời gian duy trì trạng thái lượng tử (coherence time) và khả năng kết nối giữa các qubit vẫn là bài toán nan giải.
• Khoảng cách với phương Tây: Mỹ và châu Âu đang dẫn đầu về quy mô qubit và hệ sinh thái phần mềm – phần cứng.
• Ứng dụng thương mại còn xa: Dù đã có tiến bộ, các máy tính lượng tử hiện nay vẫn chưa đạt được “ưu thế lượng tử” (quantum supremacy) trong các bài toán thực tế.

Góc nhìn từ Hoa Kỳ và chuyên gia quốc tế

Giới chuyên gia quốc tế đánh giá thành tựu này mang ý nghĩa biểu tượng lớn nhưng vẫn còn khoảng cách với các dự án hàng đầu thế giới:

• John Preskill (giáo sư Vật lý lý thuyết, Caltech, Mỹ), người đặt ra khái niệm quantum supremacy, nhận định:
  “Số lượng qubit không phải là yếu tố duy nhất. Điều quan trọng là kiểm soát lỗi và phát triển thuật toán ứng dụng thực sự. Trung Quốc đã có bước tiến đáng chú ý, nhưng vẫn cần chứng minh khả năng triển khai thực tế.”
• Susan Aaronson, chuyên gia chính sách công nghệ tại Đại học George Washington, cho rằng:
  “Điều khiến phương Tây quan tâm không chỉ là năng lực nghiên cứu của Trung Quốc, mà còn là việc Bắc Kinh đang ưu tiên công nghệ này trong chiến lược quốc phòng – kinh tế. Điều này sẽ tạo áp lực lớn lên Mỹ và châu Âu trong việc duy trì vị thế dẫn đầu.”
• Một báo cáo từ MERICS (Viện nghiên cứu Trung Quốc, Đức) cũng cảnh báo: “Trung Quốc đang tiến hành một chiến lược dài hạn trong công nghệ lượng tử. Trong khi Mỹ và châu Âu vẫn còn chia rẽ trong cách tiếp cận, Bắc Kinh đã xây dựng được hệ sinh thái khá đồng bộ từ nghiên cứu cơ bản tới ứng dụng thử nghiệm.”

Tác động và triển vọng

Việc đưa vào vận hành dây chuyền sản xuất chip lượng tử đầu tiên giúp Trung Quốc chứng minh năng lực tự chủ công nghệ trong một lĩnh vực mũi nhọn. Tuy nhiên, xét về mặt thương mại và ứng dụng rộng rãi, quốc gia này vẫn cần vượt qua nhiều rào cản kỹ thuật.

Trong ngắn hạn, thành tựu này chủ yếu mang tính chiến lược và chính trị – khẳng định vị thế của Trung Quốc trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Trong dài hạn, nếu Trung Quốc duy trì tốc độ nghiên cứu, họ có thể trở thành một trong những trung tâm lượng tử lớn nhất thế giới, buộc Mỹ và châu Âu phải tăng tốc đầu tư.

Sự kiện Trung Quốc ra mắt dây chuyền sản xuất chip lượng tử đầu tiên là một cột mốc quan trọng, cho thấy tham vọng vươn lên làm chủ công nghệ nền tảng của thế kỷ 21. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành sức mạnh thực sự, Bắc Kinh còn phải giải quyết những thách thức kỹ thuật phức tạp mà ngay cả các cường quốc công nghệ phương Tây cũng chưa chinh phục được.

Cuộc đua lượng tử, do đó, vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu – và kết quả cuối cùng sẽ không chỉ định hình tương lai công nghệ, mà còn cả cán cân quyền lực toàn cầu.